E histoorie foon e SSW
E SSW wörd eefter e 2. wråålskrich as politisch fertreesing foon e dånsch manerhäid än e natsjonaale friiske önj Slaswik-Holstiinj grünläid. Önj e politik stoont e SSW önj e mad foont politisch spektrum än orientiert ham bai da politische än seelschaplike önjtwiklinge önj Skandinoowien. Deeram stoont e SSW for en desäntraal politik, wat har tächt bai e bürgere orientiird
As partai foon e dånsch manerhäid as e SSW eefter § 3 oufsnit 1 seeting nr. 2 foont woolgesäts sunt 1955 foon e 5%-gränse bai loondäiswoole fristald; dåt jült uk sunt 1953 for bundesdäiswoole eefter § 6 oufsnit 3 seeting nr. 2 foont bundeswoolgesäts, wat for åle manerhäidepartaie önj Tjüschlönj jült. Di SSW schal ouers jüst sü maning stime füünj, wat for et leest mandaat nüsi san. Dåt san ambai 20.000 stime.
Erfolge önj e e eefterkrichstid
Di SSW as aw grün foon en dekreet foon e britisch militäärregiiring grünläid wörden än fertreet e dånsch än friisk manerhäid. Önj e loondäi wjarn tu began 6 loondäismååns, wat 1947 33% önj e loonsdiilj Slaswik füngen häin. Bai e komunaalwoole 1948 füng e SSW 26% önj Söödslaswik. Än bai e bundesdäiswool 1949 köö e SSW en mandat önj Bonn wane. Önj da iirnge wat füliden wörden da stime ouers maner, ouers önj da huuchborje foon e manerhäide bliifen uk da stimönjdiile foon e SSW huuch.
Schöölen foon manerhäide
E 5%-klausel köö eefter 1950 mååst ai mör ouersprüngen wårde, ouerdåt e SSW bloots önjt norden foon Slaswik-Holstiinj kandidiird. Eefter e bundesdäiswool 1953 ferlüst di bundesdäismoon Hermann Clausen sin mandaat. Bai e loondäiswool 1954 füng e SSW 3,5% önj Slaswik-Holstiinj än bliif südänji uner e 5%-gränse. Da manerhäide häin sü niinj politisch fertreesing mör önj Kil, sü dåt e SSW foon deer ouf bloot önj e gemiinde mårbe köö.
Önj ferbining ma e Bonn-Kupenhuuwen-deklaratsjoone üt et iir 1955, wat e ruchte foon e manerhäide än Tjüschlönj än Dånmark schööle schönj, füng e SSW dåt rucht, uk ma uner 5% stimönjdiilj önj e loondäi repräsentiirt tu weesen. 1958 tuuchen Samuel Münchow än Berthold Bahnsen ma 2,8% wider önj e loondäi önj Kil in. Ouf 1962 wus di frasche Bahnsen di iinjsiste SSWer önjt loonsparlament.
Di wäi tu e regjonaalpartai
Önj e 50er än 60er iirnge ferseecht e SSW ma praktisch politik en ökonoomisch grünlååge for e manerhäide tu schååfen. Gliktidi schönj e manerhäide kulturäl än finansjäl likstald wårde. Önj e loondäi stöö Berthold Bahnsen bit 1971 for jüdeer politik. Hi konsäntriird ham aw frååge, wat en konkreet bedjüsing for e manerhäide häin än heet ma erfolg ma oudere tjüsche politikere tuhuupeårbed.
1966 füng e SSW en nai parteiprogram. Grünlåge for e politik schönj da forbile foon e nordische stoote weese, e manerhäidepolitik stöö widerhaane önj säntrum än di loonsdiilj Slaswik schölj en besunern stipe füünj. Ouf 1981 ouernüm e SSW e rul as „afkoot foon e loonsdiilj“ Slaswik.
E tid foon Karl Otto Meyer
Eefter e düüs foon Berthold Bahnsen 1971 ouernüm e journalist Karl Otto Meyer dåt SSW-mandaat önj Kil. Hi befooted ham ai bloot ma manerhäidekeere, ouers uk ma åle oudere loonspolitische keere. Meyer seet ham ma måcht fort likstalen foon e dånsche än e friiske in. E tål foon e parlamentaarische initsjatiiwe foon e SSW wörd huuger än huuger. Da tuschüse for e manerhäideorganisatsjoone wörden markant huuger seet.
Sunt e 70er iirnge köö e SSW sin mandaat knååp hüülje, ouers SSW wus wilems uk e önjtschååsend stim bai wichtige önjtschiisinge. Deerdöör wörd e SSW bekånder än for sam uk intresanter. En besuner bedjüsing füng e SSW önj e sünåmd „Barschel-Affäre“ eefter e loondäiswool 1987. E SSW wus e iinjsist partai, wat suner belååstinge üt jüdeer afääre wider rütköm. Deerdöör füng e SSW mör stime as iir.
E erfolg blaft bai
1996 füng e SSW 2 mandate, wat ma Anke Spoorendonk än Peter Gerckens beseet wörden. Uk önj jüdeer tid nüm e SSW tu åle politische frååge staling än positsjoniird ham twasche e politische blooke. Tu e loondäiswool 2000 köö e SSW e stimtål foon 38.285 aw 60.367 (4,1 %) ferbäädere än füng ma Anke Spoorendonk, Lars Harms än Silke Hinrichsen trii mandaate.
Bai e loondäiswool 2005 füng e SSW 51.920 stime (3,6 %) än wus foon 2005 bit 2009 wider ma tou lasmoote önj e loondäi fertrin, Anke Spoorendonk än Lars Harms. Di SSW ging en toleriiringsferdråch ma SPD än da Gräine in. E widerwool foon e ministerpräsidentin Heide Simonis köm ouers uk eefter 4 woolgunge ai tustånde, sü dåt deer en ouder koalitsjoon üt CDU än SPD apstöö. 2009 füng e SSW 69.701 stime (4,3 %) än tuuch ma Anke Spoorendonk, Lars Harms, Silke Hinrichsen än Flemming Meyer ma 4 persoone önj e loondäi in. Lääser önj e marts 2012 köm Jette Waldinger-Thiering for Silke Hinrichsen önj e loondäi.
Bai e loondäiswool 2012 köö e SSW ma 4,6 % sin resultoot foon 2009 nuch iinjsen ferbäädere. E SSW ging inönj en regiiring tuhuupe ma SPD än da Gräine.
Anke Spoorendonk wörd ministerin, Lars Harms wörd fraktsjooneformoon än Flemming Meyer än Jette Waldinger-Thiering kömen ma önj e loondäi. Tut jarst tooch önj sin historrie wus e SSW nü en diilj foon en regiiring.
Sam manschne än organisatjoone klåågenden eefter jüdeer loondäiswool ouerfor et ferfootingsrucht än wänj dåt e 5%-klausel uk for e SSW jüle schölj. Da klååge san ouers oufwised wörden än et ferfootingsrucht heet klåårstald, dåt e SSW e dånsch manerhäidepartai as än ham tu åle politische keere utere mätj. Südänji bliif e rüüdj-gräin-ween koalitsjoon bestönjen än heet as jarst kombinatsjoon üt trii partaie önj Tjüschlönj ouer en hiilj woolperioode haanwäch regiird.
Bai e loondäiswool 2017 füng e SSW 3,4% än köö sin 3 mandaate hüülje. Wider tuuchen Lars Harms, Christian Dirschauer än Jette Waldinger-Thiering önj e loondäi in. Ouers e küstkoalitsjoon häi niinj mörhäid mör än sü füng Slaswik-Holstiinj en regiiring üt CDU, FDP än da Gräine.
E SSW as deeram nü wi en opositsjoonspartai, wat ouers eefter gou skandinaawisch forbil kontrukuktiv önj e loonspolitik maårbet.